مدیرعامل سازمان عمران و باز آفرینی شهری شهرداری تبریز اخیرا در گفتگویی از احداث مجتمع خدماتی تجاری میدان ساعت تبریز با معماری تاریخی تبریز قدیم برای بازآفرینی بافت قدیمی مرکز شهر و با هدف بازپیرایی منظر قدیمی میدان ساعت تبریز خبر داده بود، آنچه که در این میان حساسیت برانگیز شد موضوع احداث مجتمع تجاری با هدف بازآفرینی شهری بود که مورد انتقاد قرار گرفت.
به گزارش سازه خبر، بازآفرینی شهری فرایند زیست پذیر کردن مناطق شهری کم کیفیت با حداکثر مشارکت ذی نفعان شهری و مدیریت یکپارچه در سطح محلی است که در راستای اجرای آن اقداماتی جامع و یکپارچه برای حل مشکلات شهری منطقه هدف عملیات صورت می گیرد که در نهایت به یک پیشرفت پایداری اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی می انجامد.
با توجه به تعریف بازآفرینی شهری در وهله نخست می توان تاکیدا گفت که احداث مجتمع تجاری در میدان ساعت تبریز صرفا با معماری مشابه با سازه های تاریخی احداث شده در آن منطقه بازآفرینی شهری نیست بلکه «بازآفرینی شهری» گامی فراتر از مقاصد، آرزوها و دستاوردهای «نوسازی شهری»، «توسعه‌ی شهری» و «باز زنده‌سازی شهری» است و بر این اساس نیز می توان گفت که احداث مجتمع مذکور در میدان ساعت تبریز صرفا یک طرح توسعه ای شهری خواهد بود که جنبه اقتصادی و درآمد زایی دارد و جزو مصادیق بازآفرینی شهری نمی باشد.
برای اینکه بیشتر بتوان به صورت تخصصی موضوع عدم انطباق احداث مجتمع خدماتی تجاری میدان ساعت تبریز با اصول بازآفرینی شهری را تشریح کرد باید گفت که بازآفرینی شهری مبتنی بر یک تحلیل کامل از منطقه شهری مورد نظر بوده و در پی اصلاح چندجانبه بافت کالبدی، ساختار اجتماعی، پایه‌‌های اقتصادی و شرایط محیطی آن منطقه عملیاتی می شود که در پروژه احداث این مجتمع در میدان ساعت تبریز وجود تحلیلی خاص جز ایجاد فضای تجاری که از یک استراتژی جامع و کامل استفاده کند و با راه‌حل‌های دقیق، منظم و علمی با مشکلات روبه‌رو شود ومنطقه مورد نظر را در مسیر اهداف توسعه‌ی پایدار قرار دهد مشاهده نمی شود.
از سوی دیگر در مفهوم بازآفرینی شهری آمده است که با اجرای یک طرح در قالب بازآفرینی شهری باید از منابع طبیعی، اقتصادی، انسانی و غیره، مانند زمین و ویژگی‌های موجود محیط مصنوع بهترین استفاده ممکن صورت گیرد که در طرح احداث مجتمع خدماتی تجاری میدان ساعت تبریز این موضوع که اجرای طرح مذکور در آن منطقه با توجه به مرکزیت منطقه، ترافیک و ازدحام مردم بهترین طرح می باشد نیز در هاله ای از ابهام قرار دارد.
مجریان طرح هدف از اجرای آن را صرفا باز آفرینی فضای خالی ضلع شمالی میدان ساعت تبریز اعلام کرده اند یعنی خالی بودن یک قطعه زمین در بافت تاریخی و مرکزی تبریز دلیل و هدفی بر اجرای پروژه تجاری عنوان شده که این نیز با مصادیق بازافرینی شهری در تضاد و تعارض است.
طرح مجتمع خدماتی تجاری میدان ساعت تبریز
یکی دیگر از مواردی که در اجرای طرح های بازآفرینی شهری همواره مورد تاکید قرار می گیرد این است که یقین حاصل شود که مشارکت حداکثری ممکن و همراهی تمامی ذی‌نفعان، برای دستیابی به منافع مشروع آنان در بازآفرینی منطقه شهری به دست آمده است که این امر به واسطه برنامه مشارکتی و روش‌های دیگر به دست می‌آید همچنین باید این مهم حاصل شود که مناطق شهری بازآفرینی شده نقش مثبتی در مسیر اعتلای اقتصاد ملی و در دستیابی به دیگر اهداف محیطی و اجتماعی کلان خواهند داشت که بررسی ها نشان می دهد در اجرای پروژه مذکور در میدان ساعت تبریز این موارد نیز نادیده گرفته شده است.
آنچه که تاکید بر آن واجب بوده ضرورت تغییر نوع نگرش مدیران شهرداری تبریز به موضوع باز آفرینی شهری است، بازآفرینی شهری صرفا نوسازی و احداث سازه های جدید نیست بلکه بازآفرینی شهری عنوان فعالیتی مداخله‌گرایانه است که بخش‌های مختلف از دولتی گرفته تا خصوصی و مردمی را درگیر می‌کند و توانایی اعمال تغییرات اساسی را در ساختار سازمانی خود دارد و می تواند در مقابل تغییرات اقتصادی، اجتماعی، محیطی و سیاسی واکنش نشان دهد از سوی دیگر بازآفرینی شهری روشی برای بسیج تلاش‌های جمعی و زمینه‌سازی برای توافق بر روی راه‌حل‌های مناسب،برای تعیین سیاست‌ها و فعالیت‌های طراحی شده به قصدِ بهبودِ شرایط مناطق شهری و توسعه ساختارهای سازمانی لازم برای پشتیبانی به جهت نیل به اهداف تعریف شده است.
پس با در نظر گرفتن تمامی موارد ذکر شده می تواند گفت که احداث مجتمع تجاری در میدان ساعت تبریز صرفا با معماری مشابه با سازه های تاریخی احداث شده در آن منطقه بازآفرینی شهری نیست و بهتر است شهرداری تبریز اگر در پی اجرای بازآفرینی شهری در مرکز این کلانشهر و میدان ساعت است طرح مذکور را با بهره گیری از توان کارشناسان خبره حوزه بازآفرینی شهری مورد ارزیابی مجدد قرار دهد تا طرحی منطبق بر اصول بازآفرینی شهری طراحی و اجرایی گردد و بگونه ای نباشد که اجرای مجتمع تجاری مذکور در میدان ساعت مشکل دیگری بر مشکلات موجود همچون ترافیک،آلودگی هوا، ازدحام جمعیت در هسته مرکزی شهر تبریز بیافزاید.
سید حسین هاشمی/ سردبیر “سازه خبر”
کارشناس ارشد معماری، گرایش طراحی و نوسازی بافت های فرسوده
دیدگاهتان را بنویسید